به نام خدا
کاغذ ورقه نازک هموارى است که معمولاً از الياف گياهى ساخته مى‌شود و براى نوشتن و چاپ کردن به‌کار مى‌رود. البته موارد استعمال ديگرى نيز دارد.
کلمهٔ کاغذ از زبان سانسکريت وارد زبان فارسى شده است و لفظ اروپايى براى کاغذ از کلمهٔ پاپيروس يونانى است.
اولين ملتى که در جهان موفق به اختراع کاغذ گرديد چينى‌هاى بودند، در سال ۱۰۵ بعد از مسلاد شخصى چينى بنام تاسى لون موفق به اختراع کاغذ شد و حدود سال ۶۱۰ م. به ژاپن و در ۷۵۱ م. به سمرقند راه يافت. در اواسط قرن دوم هجرى کاغذ از سمرقند به بلاد اسلامى رسد. مى‌گويند فضل ابن يحيى برمکى نخستين کسى بود که در بغداد کارخانه کاغذسازى داير کرد. در قرن ۴ هـ .ق. کاغذسازى در بغداد رواج تام داشت. ابن‌النديم از شش نوع کاغذ که در زمان او معرف بود، نام مى‌برد و مى‌گويد کتاب را از کاغذ خراسانى مى‌ساختند. در خراسان مردم براى ساختن کاغذ از پنبه و مواد نباتى استفاده مى‌کردند. مهمترين کاغذهائى که توسط مسلمانان ساخته شد کاغذ سليماني، طلعي، نوحي، فرعوني، جعفري، طاهري، مأموني، منصورى و چينى و هانى بود.
حدود يک قرن توليد کاغذ به‌روش دستى بود و در سال ۱۷۹۹ ميلادى و حدود ۱۲۱۴ هـ .ق. يک جوان فرانسوى بنام لوئى دوبرت ماشين کوچکى ساخت که کاغذ تهيه مى‌کرد.
به موجب نوشتهٔ گوستالوبون در کتاب تمدن اسلام و عرب اختراع کاغذ از پنبه و پارچه کهنه از ابتکار مسلمانان است.
بخش عمدهٔ کاغذ جهان از مغز چوب به‌دست مى‌‌آيد. جسم کاغذ الياف به‌هم آميختهٔ سلولز است.
از مشهورترين شهرهاى ايران که در کاغذسازى شهرت داشته خونا يا خونج است.که در زمان ياقوت به کاغذکنان معروف بوده است.
کاغذ از زمان اختراع آن تا امروز قابل اعتمادترين وسيله انتقال انديشه بشر بوده است و نقش مهمى در جمع‌آورى و ذخيرهٔ اطلاعات و دانش بشر دارد. از اين‌رو با پيدايش مرکب و صنعت چاپ و مواد رنگى اين انديشه بشرى با ابزارى نوين در آميخت. در تاريخ آمده است که انوشيروان شاه ساسانى نامه‌اى به پادشان هند نوشت که روى برگ درخت نوشته شده بود و مسعودى مورخ مشهور نيز به آن اشاره کرده است و ظاهراً از همان برگ‌هايى بوده که ابوريحان در کتاب تحقيق ماللهند به آن اشاره نموده است.
از معروف‌ترين کاغذهاى سدهٔ ۱۲ و ۱۳ هـ . ق. کاغذهاى خان باليغ، ختايي، سمرقندي، عادل‌شاهي، ترمه‌اي، کشميرى و فرنگى بوده است.
امروزه کشورهاى سويس، آلمان و ژاپن در ساخت کاغذ مقدم بر کشورهاى ديگرند و انواع و اقسام کاغذهاى سفيد و رنگى را توليد مى‌کنند.
تاريخچهٔ ساخت کاغذ در ايران
آنچه از مدارک و مستندات تاريخى برمى‌آيد، اين است که صنعت کاغذسازى از قرن هفتم هجرى به بعد در ايران وجود داشته و گسترش يافته است.
اولين کارخانهٔ کاغذسازى قبل از جنگ دوم جهانى تأسيس شد اما موفق نبود. حدود پنجاه و چند سال پيش کارخانهٔ دست دومى از خارج وارد شد و در کرج نصب گرديد، اما تبديل به مقواسازى شد. در سال ۱۳۲۶ هجرى شمسى شرکتى با سرمايه‌گذارى چند تن از جمله حسن‌على حکمت و دکتر صلح دوست و ژرژ عيسائيان تأسيس شد که خوراک آن کاغذهاى باطله ادارات و سازمان‌ها بود و منطقهٔ آن ورامين بود. اما بعد از ملى شدن صنعت نفت اين تلاش ناموفق ماند.
انواع کاغذ
کاغذ طبق استاندارد های مختلف طبقه بندی می شود. یکی از مهمترین طبقه بندی های بین المللی استاندارد A می باشد. در این استاندارد از A0 که بزرگترین سایز است هرچه عدد بزرگتر می شود ابعاد کاغذ نصف می گردد بطوریکه:
A0:84.1*118.9cm
A1:59.4*84.1 cm
A2:42*59.4 cm
A3:29.7*42 cm
A4:21*29.7 cm
A5:14.8*21 cm
A6:10.5*148 cm
